Aşağıdaki dizinler ile tıklayarak üye olmadan sayfalara girebilir ve inceleyebilirsiniz!

Hazırlayan  Mahmut Selim GÜRSEL yazışma adresi  corumlu2000@gmail.com

 

Mahmut Selim GÜRSEL
HATTİLER
Hititler'i araştırmaya başlamadan önce;Anadolu’da bulunan daha çok Kızılırmak kavisi içinde uygarlık kurmuş olan ve sonradan gelen Hititler'i büyük ölçüde etkilemiş olan Hatti uygarlığını incelemek gerekmektedir.
Hattiler;Yaklaşık MÖ 2500-1700 yılları arasında Anadolu'da büyük bir uygarlık oluşturmuş olan ve hakkında bilgilerimiz oldukça sınırlıdır. Hattiler Anadolu'nun yerli halkı olarak kabul edilmekle beraber, Asya’dan göçlerle geldiklerini hatta Türk kökenli olduklarını savunanlar da oldukça yüksek sayıda olan araştırmacılar vardır.<1>. Büyük bir ihtimalle Hattilerin de Orta Asya’dan Anadolu topraklarına gelerek göçebeliği bırakarak yerleşik düzene geçerek küçük yerleşim yerleri kurmuşlardı. 
Hattilerin ülkesinde idarenin küçük beyliklerden oluşmaktaydı . Aynı zamanda küçük beylikleri idare eden bölge birliğini sağlayan küçük krallık sistemi birlikteliği sağlamaktaydı. Bu krallık sistemini idare edenlerinin o bölgenin dini liderliğini de yapan ve en yüksek rahip sıfatını da taşıyan bu kraldı. Bu krallıklar,bizlere çok özgün sanat eserlerini bu günlere bırakıp onları tanımamız için imkan sağlamış oldular.<2>
M.Ö. 19. ve 18. yy.'da Hitit öncesindeki dönemde Anadolu’da, Hattiler ve Asurlu tüccarlar da konaklamaktaydılar. Bu zaman diliminde Orta Anadolu'da hakim olan halk olarak Hattileri görmekteyiz. Asur ticaret kolonileri olarak ta Asurluların bazı yerleşim yerlerinde görülmektedir. Bazı Şehirlerde Asurlu tüccarların ticaret yaptıkları "karum" denilen bir pazar yerleri bulunmaktaydı. Karumlara ticari eşya getiren Asurlu tüccarlar karumun bulunduğu krala veya görevlisinin görmeden malını satışa sunamazdı. Çünkü her mal sarayca denetlenir  malın evsafına göre bir nevi gümrük ücreti olarak belli bir ondalık vermesi gerekmekteydi. <3>
Boğazkale,Alacahöyük,gibi Çorum ilinin bu günkü sınırları içerisinde bulunan ve Kızılırmak kavsi içindeki bölgelerde bulunmuş Hatti  eserleri içerisinde; güneş kursları<4>, heykelcikler, heykeller,rölyefler <3>, altın kupalar toprak kaplar gibi bir çok eser bulunmuştur. Ayrıca  hayvan şeklindeki tanrılar içerisinde;boğalar fırtına tanrısını temsil etmekte;geyikler kadın tanrıyı; kral standartları ise evreni tasvir etmektedirler. <4>
Din, gelenek, mitoloji ile sanat bakımından büyük bir varlık sergileyen Hattilerin etkileri Anadolu'da iki bin yıla yakın bir süre boyunca yaşamıştır. Hitit metinlerinde Hattilerin konuştukları dil Hattilerin kendine mahsus bir dil yapısına sahipti. Hatti dili ile çağdaş olan dillerden hiç biriyle benzerlik göstermemektedir. Hatti dili ise Hattilerden biraz daha fazla yaşayarak sadece dini metinler için kullanılan ölü bir tapınak diline dönüştü.<5>
Bulunan metinlerden anlaşıldığına göre Hititler zaman içinde Hattilerle kaynaştılar ve Hititlerin ülkesi, Hititler ve komşu ülkeler tarafından hep Hatti ülkesi olarak anıldı. Orta Anadolu’da  oturan Hattiler hakkında ilk bilgileri MÖ 2300-2150 bulunduğu ve MÖ 7. yüzyıl içinde de Hatti isminin geçtiği  Mezopotamya yazılı kaynaklarında <6>yani;Akat Sülalesi döneminde Asur yıllıklarında görülmüştür. Bu bilgiler bulunan aynı kaynaklarda MÖ 630 tarihine kadar  Hatti ismi kullanılmaya devam edilmiştir. Hititlerin ülkesi, <7> Hititler ile birlikte komşu olan ülkeler tarafından hep adı Hatti ülkesi olarak anıldı. Hititlerce ;Hatti adı o kadar benimsenmiştir ki,yeni yerleştikleri Anadolu’ya  M.Ö. 2200 tarihlenen belgede yeni yurtlarından bahsederken Hatti Ülkesi ismini kullanmışlardır. Yine pek çok yazarı yönlendiren ve Anadolu’da araştırmala sevk eden bir bilgi de Kutsal kitap’ta Tekvin 15:18-21,Yeşu.1: 4,Yeşu.3: 10,Yeşu.24: 11 bablarda Hatti ülkesi vaat edilen topraklar olarak geçmekteydi.<8>
Hattiler, Hititlerin politik,savaş ve egemenliklerinin altında yavaş yavaş benliklerini kaybetmiş olduklarını ele geçen kaynaklardan edindiğimiz bilgilerden Hitit – Luvi – Pala halkları ile kaynaşarak eriyerek kayboldular. Hattilerin Anadolu’daki varlıkları ,ön tarihleri ve  uygarlığının öğrenilmiş oldu.Konuştukları dil,tapındıkları tanrılar,yaşadıkları adetlerin pek çoğunu Hititler yolu ile öğrenilmiştir. <5>  Hattilerin  kültürü ile Hititlerin kültürü kaynaştı ve binleşti. Kazılarla elde etilen ve günümüze kadar gelen Arkeolojik buluntuların çok büyük tahminle Hititlerin yönetici sınıfı altında yaşayan Hattilerin ürünleridir. <9>
Alman kazıları 1906 yılında Büyükkale adıyla halk arasında anılan yüksek kalede başladı. Bu kazı sırasında çivi yazılı tabletlerden oluşan büyük bir kütüphane bulundu.
Bulunan tabletlerin içeriğinden Amarna mektuplarında sözü edilen “Hatti Ülkesi”nin başkenti Hattuşaş’ın burası olduğu anlaşıldı.  Bahsi geçen tablette II. Ramses’le “Büyük Kheta” arasındaki anlaşmanın “Hatti” dilinde yazılmış metni de vardı. Bu kütüphanede bulunan tabletler tümüyle çözümlenip incelendiğinde, tarihsel olayların düzeni de en sonunda açıklığa kavuşmuş oldu. Bu kütüphanedeki bilgiler Hattiler ve Hititler hakkında bir çok yeni bilgiyi gün ışığına çıkartmış oldu.  <3>
 
<1> Eti Tarihi 1933
<2> Çorum Tarihi 5. Hitit Fes. Kom. Çorum 1990
<3> Türkiyenin tarihi Steon Lloyd
<4> Alacahöyük Kral Mezarları,
<5> Boğazkale yazılıkaya
<6> Ekrem Akurgal 
<7> Meydan Larousse Ans. Hititler bölümü
<8> Kitab-ı Mukaddes
<9> 1967 İl Yıllığı - Çorum Tarihi 5. Hitit Fes. Kom. Çorum 1990
 

 

Sayfa Başına Gitmek İçin Tıklayınız!

BİLGİ PAYLAŞILDIKÇA KIYMETİ ARTAR!

Hazırlayan  Mahmut Selim GÜRSEL yazışma adresi  corumlu2000@gmail.com

DİKKAT ! BU FOTOĞRAFLAR TELİF ESERİ OLUP BENDEN  İZİN ALINMADAN KULLANILMAMALIDIR.

 

Gizlilik şartları ve Telif Hakkı © 1998 Mahmut Selim GÜRSEL adına tüm hakları saklıdır. M.S.G. ÇORUM
 Hukuka, Yasalara, Telif  ve Kişilik Haklarına saygılı olmayı amaç edinmiştir.