|
EVLİYA ÇELEBİ’YE GÖRE OSMANCIK;
Bazı tevarih Osmancık
burada doğdu, bu kaleyi de zemanı emaretinde bina etti
derler. Sonra bu keleyi tevaifi ederek elinden 795
tarihinde Yıldırım Beyazıt Han fethetmiştir. Çorum sancağı
hakanide ve voyvodalıktır.110 akçalık kazadır. Mamur
nahiyeleri vardır.
Serdarı,kethüda yeri
var,nakibi,Müftüsü yoktur.Ayanı pek az,bağ ve bahçesi
çoktur. Kalesi Kızılırmak kenarında cenabi şarkisinde olup
cisni azim ile ubur olunur.Nehre kargir bir yalçın kaya
üzere şeddadi bir binayı metin hısnı hasindir.Dairen madar
cürmü 800 adımdır. Şekli murabbada yekpare bir kale olub
bir demir kapısı var. Gayet bala olduğundan içine girmemiz
müyesser olmadı. Amma taşra varuşu bin kadar bağ ve
bahçeli kari tarzı kadimi etrak evlerdir. Cümle tahta ve
toprak örtülü mamur evlerdir ‘Yedi mahalle ve yedi
mihrabtır. Dükkanları azdır.Amma yene her şey mevcuttur.10
hanı vardır. Irmak kenarında bir küçük hamamı vardır.Suyu
dolap ile Kızılırrnak’tan çekilir. Şehrin üç tarafı
kumsaldır asla çamur olmaz, havası şiddetli har üzere olub
leziz üzümü olur.Kumsallığından arzında gebre namında bir
guna meyve hasıl olur ki sirke ile turşu ederler. Gayet
nefistir Bu şehirde turşu meşhuru afak olmuştur. Cümle
evleri fakiranedir. Halkın dahi fukarai Bektaşiyandır.
Zira bu şehri canibi garbında bir mürtefi şeyh Bektaşiyan
meftundur. Evsafı ziyaretgahı Koyun Baba; Hacı Bektaşi
veli’nin halifesidir. Merhum olduğunda buraya
defnedilmiştir. Sonra hazreti Sultan Beyazıt Veli azizi
Leyle-i Kadirde vakrasında görüp vasiyeti aziz ile kabri
şerifi üzre bir kubbeyi ali bir camii şerif dervişanızişan
için bir mihdan saray,bir darüt-ta’am ve darülz-ziyafe,
ayende ve revende için bir mihman saray, nice müteaddit
hücrelerle mutbak,kiler yaptırmış.Bu hayratı ve hasenatı
serapa kurşun ile örtmüştür,gayet memur bir binayı ali
olup bir fersahlık yerde gömgök derya gibi kurşunlar
temevvüç eder. Kubbeyi pür envarının alemi şulesinden
insanın gözü harelenir. Mutbahında nimeti şebiruz eksik
değlldir. Koyurı Baba lakabiyle tesmiye olunmaları na
sebep,Hacı Bektaş ile Horasan’dan ta Ruma gelinciye kadar
şebiruz 24 saatte bir kere koyun gibi meleyişi imiş ki bu
hareket aynı saate asla tehalüf etmezmiş. Bundan başka
nice vakayi varmış.Cümle Bektaşiler beynel-hak mezmumdur.
Lakin bu Koyun Baba
fukarası koyun ve kuzu gibi melerler.Halim,selim,haluk,arifbilah,
sünnet ve cemaatten mussalli ve mütedeyyin
adamlardır.Hülasa vakaa seyahatimiz çok değildir.Lakin Rum
ve Arabta köyde bir asit hane yoktur derler.
Ziyareti Burhan Dede,Cisir
başındandır.Yüzlerce keıamatı zuhur etmiş ulu pirdir.Bu
sırada Sultan Beyazıt velinin hayratından vaci büsseyir
memduhu alem 19 göz bir cisri azimdir ki her bir kemeri
keval kuzah ve kehkeşanı senıdan nişan verir.Böylece
divanece ceryan eden bir nehre üstadı mimar sıfatı
müstakim inşa etmiştir.Anadolu dı yarında misli yoktur.Bu
şehirde bir gün oturup ertesi gün gusi rihletler çalınarak
cisri canibi garbe geçip dağ ve bağ içinden içeriye
giderek dağların mahut ve nıuhataralı yerlerinden
Direklibel namında dar bir sengistan geçtik Burası can
pazarı bir yerdir ki bir adam kayalar üzre cıkıp bir taş
yuvarlasa bin adamı helak eder.Kuş uçmaz ki Rum, Arap
Acemde Direklibel namiyle şeherei afaktır. Direkbel demeye
sebeb al dur ki,kayaların altları gühu bisutun gibi
boştur. Münhedim olupta tariki ami seddetmesin deyu nice
sahibi hayratlar mezkur kayaların altlarını azim çam ve
ardıç direkleri dayamışlar. Bunun için direkli bel derler.
OSMANCIK BELEDİYESİ
Cumhuriyetten önce
kuruluğu bilinmektedir.İlçe’ye elektrik enerjisi ilk defa
1948 tarihinde dizel motoruyla sağlanmış, sonra ise 1965
tarihinde hidroelektrik santralı kurulmuş, 1972 tarihinde
TEK enerji hatlarından elektrik enerjisi alınmıştır. Su
tesisleri ilk defa 1948 tarihinde kurulmuş,ihtiyaca göre
su şebekesi geliştirilmiştir. İtfaiye teşkilatı mevcuttur,
1949 tarihinde yapılan imar planı 1966 ve 1972 tarihinde
gerekli değişiklikler yapılmıştır.
ÇEŞMELER VE HAMAMLAR
Baltacı Mehmed Paşa
tarafından gilçeye suyu getirtilmiş dört çeşme vardır.
Bunlardan birisinde 18 mısralık kitabe bulunmaktadır.
Kitabeyi Dürri Zade’nin yazdığı anlaşılmıktadır.
Menba-i Ayn-ı Maye-i Ihsan-ü Seha
Hazrat-i Sadr-ı Kerem Pişe Mehmed Paşa
Şehr-i Osmancığı bu ab İle Kıldı ihya
HAMAMLAR
Koca Mehmed Paşa
tarafından yaptırılmış iki hamam vardır. Depremlerden
dolayı hamamlar da hasar olmuşsa da.tamirleri yapılmış
halen kullanılmaktadır.
YATIRLAR
BURHAN DEDE:
Evliya Çelebiye Göre:
Cisir (Köprü) başındandır. Yüzlerce kerameti zuhur etmiş
ulu pirdir. Bu sırada Sultan Beyazıt velinin hayratından
vaci büsseyr (yürümesi mecbur olan) memduhu (övülmüş) alem
19 göz bir cisri (köprü) azimdir ki her bir kemeri kavsi
kuzah ve kehkeşanı semdan nişan verir.
Böylece divanece ceryan eden bir nehre üstadı mimar
sıfatı müstakim inşa etmiştir. Anadolu diyarında misli
yoktur
KUM BABA:
Kum Baba Osmancık Kumbaba
köyünde yatmaktadır
OSMANCIK PANAYIRI
Panayır eski zamandan bu
güne kadar gelmiştir. 5 Ekim-13 Ekim tarihleri arası
kurulmaktadır.Tarımsal ticaret eğlence ve sporsal
ağırlıklıdır.
OSMANCIK KALESİ.
Kale surlarının uzunluğu
2500 metre kadardır. Surların yüksekliği 27.5 metreyi
bululmaktadır.Kalenin ilk defa kimler tarafından yapıldığı
bilinmektedir. İstanbul’u kuşatmaya gelen Emeviler bu
bölgeye hakim olduklarında bu kaleyi yaptıkları rivayeti
zayıfsa da, Romalılar döneminde yapıldığı,Bizanslılar
tarafından kullanıldığı, Orhan bey zamanında Türk
Dilaverlerinden Sofu Osman tarafından bu kale zab
edildiği,kalenin içerisinde bulunan türbesinden akla daha
yakın gelmektedir.
Kalenin Türk
hakimiyetinden sonrada kale içinde iskan olunduğu, bu
kısına Kandebir denilen kalede 200 hanenin bulunduğu,
Kızılırmak’tan su alınması için kale içinden ırmağa inen
gizli tüneli bulunmakta olup,kayadan oyulan bir hamam
harabesi vardır.
KOYUN BABA KÖPRÜSÜ:
Sultan II.Beyazıt
zamanında yapılmıştır. Köprünün Kuzey kısmında,kale’nin
alt tarafındaki kayalıkta bulunan mermer kitabesinden
H.889 Şaban ayında-M.1486 tarihinde başlanıldığı 1-1.895
-M.1491 tarihinde bittiği belirtilmektedir. Köprünün
uzunluğu 250 metre, genişliği 7,5 metre genişliğinde.15
gözlü olup en yüksek gözün bulunduğu kısım 25
metredir.Köprü yapılırken ırmağın yatağının
değiştirilerek, ırmak yatağına 2-2.5 kilometre kadar büyük
kesme taşlar döşenmiştir.
Köprü için kullanılan sarı
taşların ilçenin Kuzey Batısında bulunan Taşlık mevkiden
getirildiği,taşların taşınmasında Koyun Baba’nın
geyiklerinden faydalanıldığı, ırmak yatağına 2-2.5
kilometre kadar büyük kesme taşlar döşendiği, şimdiki
Gemici mahallesi diye bilinen yere köprü inşaatında
çalışan işçiler işin cami,yatakhane,aşevi gibi yerler
yapıldığı,gece ve gündüz devamlı 800 işçinin çalıştığı
söylenegelmektedir.
OSMANCIK İLÇE HALK KÜTÜPHANESİ
1964 tarihinde kütüphane
yaptırma derneği kurulmuş ise de, bina yapımı bu güne
kadar sarkmıştır. Özel İdare hizmet binasında 1967
tarihinde kütüphane hizmete açılmış, 1988 tarihinde
Kızılay’a ait binanın iki katına taşınmış burada hizmet
vermektedir. Çocuk Bölümü,yetişkinler bölümü ve İare
(ödünç) servisi ile hizmet vermektedir.
2002 tarihli
istatistiklere göre;13.168 kitap kayıtlı bulunmaktadır
menkıbelere. Kütüphane Kültür Bakanlığı Kütüphaneler
Genel Müdürlüğü Çorum İl Halk Kütüphanesi Müdürlüğüne
bağlı olarak çalışmaktadır.
KOYUN BABA:
Koyun Baba.; Hacı Bektaşi
Veli’nin çağdaşı kabul edilen bir Türk Velisidir. Hayatı
hakkında bilgiler menkıbelere dayanır.(*) Rivayete
göreasıl adı, Seyyid Ali olup, Peygamberimizin torunu Hz.
Hüseyin’in yedinci oğlu, Ali Rıza’nın on ikinci oğludur.
Horasanda doğan Koyun Baba,gençlik çağında Peygamber
efendimizi rüyasında görerek Seyyid Ali’ye Anadolu’ya
gitmesini emreder. Seyyid Ali Anadolu’ya gelmeden önce
Kerbela’yı ziyaret ettikten sonra hacca gitmiş,hac dönüşü
Anadolu’ya gelmiştir.
Koyun Baba,önce Bursa’ya
uğramış, Bursa’nın zenginlerinden Abdullah ağa’nın yanına
ikiz doğan kuzuların birisinin kendisine verilmesi
şartıyla çoban durmuş,kısa bir süre sonra, hissesine düşen
kırk koyunu alarak Bursa’dan ayrılmış ve Osmancığa
gelerek buraya yerleşmiştir.
Osmancıkta vefat etmiş,
Sultan Il. Beyazıt tarafından bir türbe,bir cami,dervişler
için bir meydan,aşevi ve misafirhane yaptırmış, bu
külliyeye pek çok köy ve tarla akar olarak vakfedilmiştir.
Seyyid Ali’nin;Koyun Baba
olarak anılmasının sebebi, her yirmi dört saatte bir koyun
gibi hiç şaşmadan melemesinden dolayı bu adı aldığı
rivayet edilir. Ayrıca Osmancık’ta adı ile anılan büyük
bir taş köprü bulunmaktadır
(*)menkıname el Yazması tek bir eser olup,bu gününü
harflerine tarafımdan çevrilmiş olup,kitap haline
getirilip basıma hazır durumdadır. Aynı eseri CD olarak da
hazırlamayı düşünmekteyim. Mahmut Selim GÜRSEL
TARIM
İlçe tarımında hububat
başta olmak üzere,yem bitkileri ile sebze ve sanayii
bitkileri yetiştirilmektedir. Küçük ve büyükbaş
hayvancılıkta yapılmakta olan ilçede yetiştirilen
miktarlar çizelgede verilmiştir.
Hububat 17130
Endüstriyel bitkiler1100
Y. Baklagil 700
Yem bitkileri 210
Nadas 7632
Bağ 600
Meyvelik 30
Sebze 410
Çayır 15
Mera 9540
Orman alanı 78310
Yerleşim alanı 1020
Kayalık 3553
Toplam 120250
|
